Chạng vạng tối trở về Tô phủ, Ninh Nghị lấy giấy bút bắt đầu viết xuống một số chương trình cùng điều khoản liên quan đến việc phòng dịch bệnh sau thiên tai. Vài ngày nay gã đã nghĩ rất nhiều tới vấn đề này, bởi vậy viết ra cũng không mấy khó khăn.
Cách thức cứu trợ thiên tai ở hiện đại và quá khứ dĩ nhiên là bất đồng, không thể rập khuôn, nhưng trong nhiều phương diện thì việc giám sát và kìm chế vẫn có tác dụng, làm việc có trật tự trước sau thì có thể quan sát và dự đoán về tương lai là chuyện dĩ nhiên. Dùng cái này kết hợp với tình hình thực tế của Vũ triều, điều chỉnh lại một chút là có thể sử dụng. Trong này ngoài việc có rất nhiều phương pháp phòng chống bệnh dịch, một mặt khác là cách thức chỉ huy, điều phối, quản lý những nhóm dân tị nạn theo hệ thống và kết cấu dạng kim tự tháp. Đây là quản lý theo triết học, cũng chính là thứ mà Ninh Nghị am hiểu nên không do dự viết ra.
Viết ra những điều này , một mặt cũng là do lòng trắc ẩn. Với tư cách là một người hiện đại, dù có quen nhìn đời tăm tối thế nào nữa, nhưng nghĩ đến trong mấy tháng trời có bao nhiêu người bị nhiễm bệnh chết hoặc là chết đói thì trong thâm tâm vẫn thấy khó chịu. Gã không phải là một kẻ máu lạnh, chỉ là một người bình thường có lý trí mạnh mẽ có thể nhìn thấu rất nhiều chuyện mà thôi. Tất nhiên lòng trắc ẩn là một chuyện, mặt khác gã cũng có kế hoạch riêng, đó là ngày mai muốn nhờ Tần lão hai chuyện.
Bận rộn cả đêm, tiểu Thiền bưng bát canh mộc nhĩ ướp lạnh đến thúc gã ngừng tay nghỉ một chút.
"Cô gia không nhanh ăn là đá sẽ tan hết đấy..."
Nếu là trước đây, tiểu Thiền sẽ không quấy rầy gã trong lúc đang tập trung làm việc, nhưng đá lạnh thật sự rất quý trong những ngày hè này nên nàng mới hơi ấm ức than. Uống xong bát canh lại tiếp tục chăm chú ghi chép, tiểu Thiền cầm kim chỉ im lặng ngồi trong góc phòng lặng lẽ khâu cái đế giày. Tô Đàn Nhi cũng tới thăm một lần, thấy gã đang im lặng ngồi viết, liền cười với tiểu Thiền mấy cái rồi đi ra.
Sáng hôm sau chạy bộ đến trước tiểu lâu Nhiếp Vân Trúc, nàng ngồi bên cạnh vừa uống trà vừa nói đến Nguyên Cẩm Nhi.
"Thật ra từ lâu Cẩm Nhi đã hay nhắc đến huynh rồi, thật không tưởng tượng được lần đầu tiên gặp mặt giữa hai người lại có tình trạng như hôm qua. Ha ha, Cẩm Nhi rất là nghịch ngợm, Lập Hằng đừng trách nàng nha."
"Đâu có, rất thẳng thắn mà." Ninh Nghị cười, "Cô ấy vẫn thường đến cửa tiệm à?"
"Cũng không hẳn, Cẩm Nhi có ít thời gian rảnh, muội thỉnh thoảng cũng tự đi tìm gặp, mấy ngày gần đây tâm tình muội ấy có vẻ không vui."
"Sao thế? chẳng lẽ do bị Ỷ Lan chiếm mất hoa khôi nên không vui?"
Tính tình Nguyên Cẩm Nhi thực sự không tệ, bởi vì chuyện trứng muối nên Ninh Nghị ấn tượng về nàng rất tốt, trong đầu gã đã nghĩ đến mấy bài thơ giúp lăng xê thanh danh của nàng lên, nhưng Nhiếp Vân Trúc lại lắc đầu.
"Làm gì có, Cấm Nhi vốn không muốn đoạt cái chức hoa khôi kia, nàng không vui có lẽ là do vừa nhìn thấy chuyện Phùng Tiểu Tĩnh cách đó không lâu."
"Hả?"
"Mấy ngày Lập Hằng ra ngoài thành, mặc dù không rõ ràng cho lắm, nhưng sau hội thi hoa khôi, chỉ huy sứ Vũ Liệt Quân Trần Dũng lại dây dưa với Phùng Tiểu Tĩnh... Chuyện này trước kia đã từng xảy ra, lúc ấy Phùng Tiểu Tĩnh là hoa khôi, bị bức xém chút phải nhảy lầu. Lần này thì phu nhân nhà Trần Dũng cho rằng Phùng Tiểu Tĩnh câu dẫn phu quân nàng, mang theo thị vệ đuổi đánh Phùng Tiểu Tĩnh chạy khắp nơi, nghe nói xém tý nữa đánh chết bên vệ đường, đến hôm này vẫn còn bị ốm. Nghe đồn chân gẫy phải đi cà nhắc, cái này cũng không chắc lắm. Duyệt Nhiên lâu của Phùng Tiểu Tĩnh đi cáo quan, nhưng mấy ngày sau liền rút đơn kiện vì không giải quyết được gì, nguyên do trong đó không cần nói cũng biết. Ngày đó đúng lúc Cẩm Nhi đi qua trông thấy, có lẽ có chút tủi thân."
"Chà." Ninh Nghị gật đầu, "Khó trách nàng ta muốn đi chạy bàn ở Trúc Ký, nếu nàng muốn làm vậy thật, ta thấy có thể cân nhắc tăng lương gấp đôi, nếu không gấp ba cũng được, cam đoan nàng không bị đánh."
Nhiếp Vân Trúc cười rộ lên: "Chỉ có huynh là nghĩ ra được."
"Ha ha, hay là bảo nàng ta sớm lập gia đình đi."
Nhiếp Vân Trúc vẫn mỉm cười, mi mắt hơi trầm xuống.
Không lâu sau sắc trời sáng lên, Ninh Nghị rời khỏi tiểu lâu, Nhiếp Vân Trúc ngồi nhìn thân ảnh gã đi xa, khẽ thở dài, đặt chung trà lên bàn. Hồ Đào ngồi trong phòng hậm hực nhìn nàng nói: "Tiểu thư à, tiểu thư có biết nếu cứ tiếp tục như vậy, để cho Tô Đàn Nhi kia tìm tới đây có khi chúng ta cũng bị đánh chết mất. Dù tiểu thư giải thích mối quan hệ thế nào, nhưng một khi người ta đã hiểu nhầm thì cũng mặc kệ hết thảy à."
Nhiếp Vân Trúc liếc nhìn nàng nhưng vẫn vui vẻ, thậm chí còn cười dí dỏm nói: "Tốt thôi, cứ để nàng đánh chết ta, ta mà chết thì chắc chắn huynh ấy sẽ tới..." Nàng nghĩ đến rồi lại thở dài, đặt khay trà xuống, "Chỉ là nếu như vậy thật...sẽ khiến huynh ấy khó xử."
Hồ Đào đau đớn nói: "Tiểu thư đừng có điên, nam nhân đều là như vậy, lúc này nàng thấy hắn nói ngon nói ngọt là thế, nhưng khi thê tử đánh tới tận cửa hắn sẽ không đến đâu, hơn nữa hắn chỉ là người ở rể, tiểu thư Tô gia kia mới thực sự lợi hại kìa."
"Muội đừng có nói huynh ấy như vậy." Nhiếp Vân Trúc quay đầu nhìn qua, cũng không có vẻ gì tức giận, chỉ là tưởng tượng cảnh sau khi mình bị đánh chết, nghĩ tới khuôn mặt khóc thương của Hồ Đào thì không yên tâm. Chốc lát sau, nàng hít sâu một hơi, quay người đội cái khăn trùm đầu lên, đi lại chỗ Hồ Đào véo véo má nha hoàn.
"Hồ Đào thật là đáng yêu, càng ngày càng xinh đẹp... Cũng nên lập gia đình rồi."
Vui vẻ nói ra lời này, đến lúc đi ra cửa phòng nàng hơi cúi đầu, trong lòng có chút thư thái, tùy hứng lẩm bẩm.
Có lẽ tỷ sẽ không lấy chồng...
Buổi sáng xong tiết học, Ninh Nghị ăn cơm rồi đi ra bờ sông thì thấy Khang Hiền đã đợi sẵn từ lâu. Mỗi lần Ninh Nghị tính làm gì lão cũng đều hứng thú, nhưng thật không nghĩ tới một việc soạn ra một bài như thế này.
Làm thơ cũng khá kinh ngạc và thú vị, nhưng không tránh khỏi những quan niệm ly kinh phản đạo, mấy chuyện như trứng muối, phấn viết bảng... dù là Tần Tự Nguyên hay Khang Hiền có cảm thấy hứng thú, nhưng những việc này nhìn chung cũng chỉ là bàng môn tiểu đạo. Nhiều lúc bọn họ thấy Ninh Nghị có tài hoa, cảm thấy nếu gã đi quản lý chuyện gì tất sẽ không phụ kỳ vọng của mọi người, thế nhưng đây đều là giả thuyết, không có cơ sơ xác thực, thế mà sau khi đưa thứ này ra, cách nhìn nhận của mọi người có chút không giống như trước.
Hiện tại Vũ triều cũng có bản điều trần về phòng dịch bệnh sau thiên tai, nhưng những điều Ninh Nghị viết ra có nhiều chỗ khác biệt, chủ yếu là tìm cách ổn định tình hình. Một khi gặp chuyện là quân đội cưỡng ép thi hành, mặc kệ nạn dân tự sinh tự diệt..., tóm lại là không giảm thiểu được nguy cơ bao nhiêu. Mọi người vốn đang thảo luận, sau khi mở cuốn sách nhỏ ra nhìn thấy tiêu đề thì bắt đầu chăm chú, dần dần nét mặt trở nên ngưng trọng. Đến khi xem xong, Khang Hiền bảo Lục A Quý mang cuốn cẩm nang cứu trợ thiên tai của Vũ triều tới để đối chiếu, sau đó hỏi về phương diện tự vệ sinh được viết trong văn tự. Ninh Nghị cũng ngồi trước bàn cờ vây giải thích một phen.
"Những bệnh dịch này thông thường được truyền ra từ những nơi vệ sinh dơ dáy bẩn thỉu, cho nên trước tiên phải tận lực giải quyết vấn đề này... Với tình hình nguồn tài nguyên hiện tại thì sẽ không đủ người để quản lý, mọi nơi đều là nạn dân, rối loạn, các cấp quan viên dùng quyền lực thừa cơ trục lợi.... Vậy nên trong mỗi đám nạn dân chọn ra một đến hai người quản lý, nhanh chóng nói cho bọn họ biết việc cần làm.
"Trước mắt vẫn còn trong mùa nóng, tìm kiếm những vị trí rộng rãi thông thoáng, nhanh chóng dựng lều rạp để có chỗ che nắng tránh mưa, cố gắng duy trì hệ thống, sau đó lựa chọn địa điểm phù hợp ở xung quanh để đào hầm, làm nhà xí công cộng, làm rãnh mương thoát nước. Nếu tìm được vôi sống liền nhanh chóng vận chuyển đến khu bị nạn, rải hết trong ngoài để trừ độc, bố trí người tuyên truyền không được ăn những con cá con tôm, chuột đã chết... Khi nhìn thấy thì phải tìm nơi thiêu hủy hoặc là chôn xuống đất."
"Lệnh mở một khu vực bên ngoài, chỉ cần có bệnh, đau đầu nhức óc, ho khan ho đờm hay là đau bụng gì đều lập tức đưa đi, phân làm hai khu bệnh nặng bệnh nhẹ, nhất định phải cách ly tốt. Ta biết nhiều nơi vật chất không cung cấp kịp, cho nên cần đảm bảo dần theo trình tự, trước phải tìm được vải bạt, đại phu phải mang khẩu trang, nguồn nước sạch cũng rất quan trọng, nhưng thứ như tôm chết, cá chết, chuột chết là tuyệt đối không được có..."
"Chỉ cần có thể duy trì trật tự, phân công các quan viên điều hành tạm thời nhằm giải quyết vấn đề nhân sự, ngoài ra cần có người tuyên truyền những đồ vật hư hại, động vật chết, đồ ăn hư hỏng thì không được sử dụng, không được ăn vào. Cố gắng tìm nguồn nước sạch, rửa tay, an bài người tuyên truyền các phương án của triều đình, tìm cách đưa nguồn lương thực tới những nơi bị thiên tai.... Đương nhiên tất cả những điều này chỉ có thể làm được với điều kiện nạn dân đã có khẩu phần lương thực thối thiểu cần thiết, hiện tại thì nhiều địa phương vẫn chưa tới được mức này..."
Ninh Nghị mới nói một phần mà Khang Hiền đã gật gù: "Nhiều nơi vẫn có dự trữ để đề phòng cứu trợ khi khi thiên tai, chắt chiu chắc cũng được tương đối."
"Vậy thì làm thôi, đảm bảo cho người ta không bị đói chết, mỗi ngày một chén cháo cầm hơi thì nạn dân sẽ chưa đến mức nổi loạn, cũng không phải ăn những con chuột hay động vật bị chết kia. Nếu khâu đầu tiên thành công thì có thể dần dần khống chế, nhưng nếu tình hình bệnh dịch quá lớn thì không thể khống chế được, cơ bản là tự sinh tự diệt, không có cách ngăn cản."
"Vậy nên người quản lý phải biết cách bố trí phân phát lương thực cứu trợ, viết ra cho dễ hiểu rồi tìm kiếm một số người biết chữ làm sổ sách, truyền đạt lại để mọi người nghiêm khắc chấp hành, phân cấp rõ ràng... Lượng lao động không cần quá nhiều, đã có những số liệu này thì sau muốn truy tra cũng đơn giản hơn. Tất nhiên tính toán là một chuyện, trọng yếu trước mắt là phải nâng cao được hiệu suất phân phối.
"Nếu nói triều đình toàn là một lũ tham quan, đến cấp độ như Thiệu Hòa huynh mà cũng không kiếm được lương thực thì quả thật là hết cách. Nhưng chỉ cần có một lượng lương thực nhất định, mọi chuyện cũng dễ dàng hơn nhiều, triều đình không đảm bảo được thì cũng phải cố làm nạn dân tin tưởng, nếu cần có thể giết một người răn trăm người, cứ vài ngày lại phân phó một người đáng tin kiểm tra sổ sách, sau đó đối chiếu, nếu có vấn đề, xem mức độ nghiêm trọng đề ra biện pháp xử lý, như thế thì sẽ giảm bớt được thất thoát, dù có thất thoát một ít cũng không đáng kể. Chúng ta phải cam đoan lợi dụng được hiệu suất cao nhất..."
Xế chiều, bờ sông Tần Hoài gió thổi hiu hiu, Ninh Nghị chậm rãi nói, trôi chảy mà thong dong, dùng bàn cờ vây để biểu thị, đặt quân cờ xuống làm ví dụ. Tần lão Khang lão cùng với bọn Lục A Quý yên lặng nhìn xem, tự thân lĩnh hội, không ai nói chuyện, bầu không khí có chút dị thường. Quán trà cạnh đó, lão bản đang thầm thì với con gái, thỉnh thoảng lại nhìn qua không hiểu mọi người đang thảo luận chuyện gì...
Nhìn Ninh công xếp cờ lưu loát, có lẽ là đang tái hiện thế cờ gì đó, ông chủ quán trà nghĩ như vậy.
Một buổi chiều nhàn nhã, thế giới vẫn như mọi ngày.